Śmierć a konto bankowe – nowe przepisy

Z dniem 01.07.2016 r. wchodzi w życie Ustawa z dnia 9 października o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw czyli tzw. ustawa o rachunkach uśpionych. Dotyczy ona głównie spraw związanych ze śmiercią posiadaczy kont i lokat bankowych. Dzięki nowym przepisom od początku lipca sprawy związane ze śmiercią posiadacza konta bankowego będę o wiele łatwiejsze do rozwiązania.

O temacie śmierć a konto bankowe pisałem wcześniej przy okazji artykułów: Pełnomocnik do rachunku bankowego – prawa i obowiązki oraz Współwłaściciel czy pełnomocnik do rachunku bankowego – różnice. Oba artykuły mimo tego, że powstały ponad 2 lata temu nadal są aktualne i cieszą się sporą popularnością. Pokrewnym artykułem jest także artykuł Dziedziczenie pieniędzy z OFE – co powinniśmy wiedzieć.

Śmierć a konto bankowe – temat tabu

Temat śmieci jest w naszym społeczeństwie tematem tabu. Właściwie prawie nikt nie jest przygotowany na tą tragiczną sytuację. Tematem tabu w większości przypadków są także informacje o posiadanych przez nas kontach osobistych, oszczędnościowych czy lokatach. Sam pracując w banku miałem sporo sytuacji, że klienci naprawdę starszej daty posiadali bardzo wysokie oszczędności, z którymi nic nie robili. Pół biedy jeżeli ktoś o tym wiedział. Ale nierzadka była sytuacja, że informacja o oszczędnościach była pilnie strzeżona przed rodziną. Miałem kiedyś wielką awanturę za przysłanie pisma (regulaminów) „bo jak to mogła się synowa dowiedzieć…”.

Śmierć a konto bankowe – zmiany

Temat tzw. martwych czy uśpionych rachunków był znany od dawna. Wiele osób ma pretensje do banków, że nic z tym nie robiły i dzięki takim sytuacjom jeszcze więcej zarabiały. Tylko, że tak naprawdę nie mogły nic robić. Od początku lipca banki (i SKOK-i) uzyskały nowe uprawnienia i nowe obowiązki związane z nieaktywnymi rachunkami bankowymi. Nowa ustawa dotyczy tylko klientów indywidualnych. Podstawową zmianą jest fakt, iż z chwilą śmierci posiadacza konta bankowego (lub lokaty) umowa ulega rozwiązaniu. Umowa ulega rozwiązaniu także wraz z upływem 10 lat od dnia, w którym posiadacz przeprowadził ostatnią operację. W ustawie zapisane są działania, które bank powinien podjąć aby uprawnieni dowiedzieli się o istnieniu rachunków, których właścicielem była zmarła osoba.

Śmierć a konto bankowe – dyspozycja wkładem na wypadek śmierci

Na znaczeniu zyskuję dyspozycja wkładem na wypadek śmierci. Banki mają od lipca informować wszystkich klientów przy zawieraniu umów o możliwości złożenia dyspozycji wkładem na wypadek śmierci. Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci to polecenie wypłaty środków po swojej śmieci wskazanym osobom: współmałżonkowi, wstępnym (dzieciom lub wnukom), zstępnym (rodzicom, dziadkom) czy rodzeństwu. Można wybrać dowolną ilość osób z tej grupy. Nie można w ten sposób upoważnić osób spoza rodziny.

W przypadku dyspozycji wkładem na wypadek śmierci nie jest potrzebne postępowanie spadkowe. Wystarczy zgłosić się tylko do banku. Łączna wartość wypłat na podstawie dyspozycji nie może przekroczyć równowartości 20-tu przeciętnych wynagrodzeń ogłaszanych przez GUS za ostatni miesiąc przed datą śmierci posiadacza rachunku. Dyspozycja na wypadek śmierci dotyczy tylko rachunków indywidualnych. Obecnie to ponad 83 tys. zł, które zostaną wypłacone bez postępowania spadkowego i nie wchodzą do tzw. masy spadkowej.

Śmierć a konto bankowe – nowe obowiązki banków

Ponieważ umowa wygasa z upływem 10 lat od daty wykonania ostatniej transakcji banki będą miały obowiązek poinformowania właściciela rachunku o tym fakcie (i skutkach) na pół roku przez upływem 10-letniego okresu. Dodatkowo jeżeli od daty ostatniej transakcji upłynęło 5 lat banki będą musiał zwrócić się odpowiedniego ministra o udostępnienie informacji z rejestru PESEL z pytaniem czy posiadacz rachunku żyje. Także po 3 miesiącach od daty rozwiązania umowy banki będą musiał wystąpić z ww. pytaniem. W przypadku „pozytywnej” odpowiedzi banki będą miały obowiązek poinformowania osób wskazanych w dyspozycji wkładem na wypadek śmierci.

Dodatkowo od dnia wygaśnięcia umowy rachunku bankowego (…) do dnia wypłaty środków pieniężnych osobie posiadającej do nich tytuł prawny, środki te podlegają waloryzacji o prognozowany w ustawie budżetowej na dany rok średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem. Waloryzacji dokonuje się na ostatni dzień roku kalendarzowego.

W przypadku rozwiązania czy wygaśnięcia umowy banki będą miały obowiązek pisemnie poinformować gminę ostatniego miejsca zamieszkania posiadacza rachunku bankowego o wysokości zgromadzonych środków na rachunku(ach) zmarłego oraz możliwości nabycia przez praw do tych środków.

Śmierć a konto bankowe – Centralna informacja

Banki zostały zobowiązane również do prowadzania tzw. Centralnej informacji. Dzięki temu osoby uprawnione będą w łatwy sposób mogły dotrzeć do informacji o rachunkach i lokatach zmarłej osoby. Jeżeli będziemy posiadać tytuł prawny do spadku (dyspozycja o nabyciu spadku) to wystarczy zgłosić się do banku i złożyć wniosek o udzielenie zbiorczej informacji. Banki będą miały 3 dni robocze na udzielenie informacji w jakich bankach i SKOK-ach zmarły posiadał rachunki bankowe (także te rozwiązane z powodu braku aktywności). Za taki wniosek banki mogą pobierać opłaty. Co więcej można z takim wnioskiem wystąpić samemu, żeby sprawdzić czy nie zapomnieliśmy o jakimś koncie czy lokacie.

Podsumowując to duże zmiany na plus. Nie będzie trzeba biegać już po wszystkich bankach i składać wniosków osobno. Z drugiej strony nadal będzie trzeba mieć tytuł prawny czyli dokument z sądu. Co nie zmienia faktu, że nowe przepisy są dużym ułatwieniem. Do tej pory banki były zainteresowane poszukiwaniem spadkobierców w przypadku niespłaconych kredytów. Obecnie będą przypominać o nieaktywnych rachunkach. Będą to pewnie robić listem poleconym więc zawsze warto zadbać o aktualny adres do korespondencji. Wbrew pozorom aktualny adres i numer telefonu sporo ułatwia w przypadku rozwiązywania różnych spraw bankowych i nie tylko.

---

Ustawa z dnia 9 października o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw.

www.centralnainformacja.pl.